Onmiskenbaar één van de meest prominent aanwezige symbolen van het Oeteldonkse carnaval is de Oeteldonkse driekleur rood-wit-geel. De driekleur is alom aanwezig en wappert fier aan tal van vlaggenstokken, aan vele veurgevels en in de vorm van de wollen gebreide sjaal. Zelfs op bumperstickers is de Oeteldonkse tricolore terug te vinden binnen én buiten de durpsgrenzen!
De herkomst van de driekleur is onbekend, maar vormt al een symbool sinds begin vorige eeuw. De kleuren van de vlag in de huidige volgorde komen we voor het eerst in 1911 tegen. De eerste keer dat we de driekleur tegenkomen in carnavalesk verband, zij het in een andere volgorde, is in Pieter Brueghel’s schilderij ‘de strijd tussen carnaval en de vasten’ uit de 16e eeuw.
Wapen
In het wapen van Oeteldonk, dat in zijn huidige vorm al sinds 1924 wordt gevoerd. Het wapen is zichtbaar op het vaandel dat door de Vaandeldrager Daantje Woenders bij officiële gelegenheden wordt gedragen. In het wapen zitten drie symbolen/verwijzingen naar Oeteldonk:
- De driekleur, rood-wit-geel
- De nar linksboven en de narrenkap op het wapen symboliseren de carnavaleske maskerade tijdens carnaval
- De kikkers in het midden en de ‘ijzeren bout’ (Oeteldonks voor libel) rechtsonder symboliseren het moeras Oeteldonk (of eigenlijk de droge plek in het moeras waarnaar ‘donk’ verwijst)
Kikker / Oetel
De (groene) kikker of de kikvors is een veel gezien symbool tijdens carnaval in Oeteldonk. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is de kikker niet een verwijzing naar het woord ‘Oetel’ in Oeteldonk, maar meer een symbool voor het Oeteldonkse moeras. Oetel is namelijk helemaal geen synoniem voor kikker/kikvors, een veel gemaakte vergissing. Waar het woord ‘oetel ‘ dan wel precies vandaan komt is niet helemaal duidelijk, hierover bestaan verschillende lezingen.
Één uitleg is dat ‘oetel’ een schertsende verwijzing naar de Bossche bisschop Godschalk uit Den Dungen, die eind 19e eeuw fel tegen het ‘heidense’ Carnavalsfeest gekant was. Van den Oetelaar was een veel voorkomende achternaam in Den Dungen in die tijd. Oetel is volgens deze uitleg dan ook schertsend bedoeld in de naam ‘Oeteldonk’. Overigens is ‘donk’ een verwijzing naar moeras (droge plek in het moeras), wat weer een verwijzing is naar de (laaggelegen maar gelukkig meestal droge) stad ’s-Hertogenbosch dat wordt omringd door water en polder en regelmatig geteisterd is door overstromingen.
Een andere lezing is dat het verwijst naar een buurtschap genaamd Oeteldonk, waarnaar in oudere geschriften verwezen wordt. Welke uitleg de juiste is, is geen uitgemaakte zaak en voer voor discussie. Misschien is het daarom dat vele Oeteldonkers er zelf een draai aan gegeven hebben door ‘oetel’ te gebruiken als synoniem voor kikker. Het laat in elk geval ruimte voor de verbeelding, iets waaraan het zeker niet ontbreekt in Oeteldonk!
Monumenten
Halve Peer
Hangend boven de Binnendieze aan de Molenstraat. Ontworpen en vervaardigd in opdracht van carnavalsvereniging “de Oetels” ter vervulling van hun aandeel in de gerechtelijke uitspraak om, samen met de Oeteldonksche Club van 1882, een beeld te vervaardigen als hommage aan het instituut “Peer vaan den Muggenheuvel”. Een opvallend monument met een knipoog, aangezien het voortkomt uit een (ludieke) onenigheid.
Monument Instituut Peer
Dit monument, dat een twee-eenheid en tegelijk ook een soort tegenhanger vormt met de eerder genoemde Halve Peer, is te vinden in de Sint Josephstraat, boven de Dieze bij de parkeergarage aan de rechterkant. De typische burgemeesterskleding die Peer vaan den Muggenheuvel draagt is hier opgehangen aan een kapstok. Het is een eerbetoon door de Oeteldonksche Club van 1882 aan alle personen die het ambt van burgervaojer van Oeteldonk hebben bekleed. Het monument is geplaatst als gevolg van een tegemoetkoming aan de gerechtelijke uitspraak om, tezamen met carnavalsvereniging de Oetels (zie “Halve Peer”) een monument op te richten.
Amadeiro XVI beeldje bij het station
Het beeld hangt tegen een pilaar aan de voorzijde van het Stationsplein als nagedachtenis aan deze Hoogheid die veel heeft betekend voor Oeteldonk. Op carnavalszondag hangt de Prins, als hommage, direct na aankomst op het Stationsplein voor Oeteldonk Centraol een boerenkoolkrans om het beeldje van zijn voorvader.
Deurknop stadhuis
Deze werd door Z.K.H. Prins Amadeiro XXIII aangeboden aan de gemeente ‘s-Hertogenbosch bij gelegenheid van diens afscheid. Op de knop staat, behalve het wapen van de stad in reliëf, het logo der Amadeiro’s. Dit is een vrij subtiele en niet vaak opgemerkte verwijzing naar Oeteldonk.
Stapsteen op perron 1 van Oeteldonk Centraol
Hier zet Prins Amadeiro zijn eerste stap op Oeteldonkse bodem, wanneer hij op carnavalszondag aankomt op Oeteldonk Centraol. De stapsteen wordt de week voorafgaand aan carnaval op zondag officieel geïnspecteerd door Peer vaan den Muggenheuvel en zo nodig nog eens extra blinkend schoongepoetst. Niets wordt aan het toeval overgelaten in het Pronkjuweel van Prins Amadeiro!
Monument Jan Somers
Een klein beeldje boven broodjeszaak ‘De Twee Beren’ op de hoek van het Burgemeester Loeffplein en de Marktstraat. Jan Somers was een zeer markante dirigent van de Komische Folkloristische Fanfare de Kikvorschen (tevens Hofkapel der Amadeiro’s, Prinsen van Oeteldonk).
Straatnaambord Amadeiroplein
Het plein voor de Nederlands Hervormde Kerk aan de Kerkstraat is door middel van dit bord omgedoopt tot “Amadeiroplein”.
Lantaarn Zusters van Orthenpoort/Gemintemuzejum
Deze zeer fraaie lantaarn werd aangeboden door René Hurks, lid van de Oeteldonksche Club van 1882, voor het feit dat Oeteldonk voor hem ieder jaar een lichtpunt was geweest.
Plaquette Wilhelminabrug
Deze plaquette uit 2003 herinnert aan de eerste aankomst van Peer vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd, Burgervaojer vaan Oeteldonk, op 4 februari 1882.
Plaquette van de Oeteldonksche Club van 1882
Te vinden bij ‘t Lombardje. Deze plaquette is op 3 oktober 2003 onthuld vanwege het 11×11 jarig bestaan van de ‘Oeteldonksche Club van 1882’, ter herinnering aan het feit dat op die locatie op 1 oktober 1882 de Oeteldonksche Club werd opgericht in het toentertijd daar gelegen café Plaats Roijaal.
De Grafsteen van de steken
Bevindt zich in de Stallen van Café de Smidse. In 2000 zijn de steken van de Raod van XI ingeruild voor Hoge Hoeden van de Geminteraod. De Raod heeft de steken toen ritueel begraven in het Bossche Broek. In de Stallen is de grafsteen ingemetseld: ‘Hier leejt onze steek, ’n waorde vrind, zo is gezeet’.
Neij Oeteldonks Peil
Dit monument is te vinden bij de Grote Hekel, gehangen boven en onder de Dieze. Onthuld door Z.K.H. Prins Amadeiro XXIII in 1993 als dank voor zijn bijdrage om de restauratie van de Binnendieze te verwezelijken en om het elfde regeringsjaar van Z.K.H.Prins Amadeiro XXIII luister bij te zetten. Het was dat jaar ook het 111e jaar van het bestaan van Oeteldonk en in het 10x11e jaar van het bestaan van de dynastie der Amadeiro’s, genoeg reden dus om een monument aan te bieden!
Stêên of Fêêm
Op initiatief van de organisatoren van de Worstenbrôôdwee (dat door Café Lalalaa en Plaats Royaal sinds 2008 wordt georganiseerd de donderdag vóór carnaval) zijn er inmiddels meerdere “Stenen of feem” onthuld welke een vaste plek krijgen tussen de tegels die samen de Ridderstraat vormen. Inmiddels liggen er dus meerdere, elke steen kan gezien worden als eerbetoon aan personen, organisaties of figuren die een belangrijke rol spelen in Oeteldonk. Zo is er onder andere een eerbetoon aan de (rol van) Minister President van de Oeteldonksche Club van 1882, de vrijwilligers van diezelfde club en de ordenaorissen.